Sloop de applausmachine – voorwaarde voor succesvol leiderschap

 

Een paar weken geleden had ik het genoegen om in de zaal te zitten bij Dennis Tourish, hoogleraar aan de Royal Holloway, University of London. Bij deze ‘Masters of Management’ van AOG School of Management sprak hij over leiderschap en communicatie, en vooral over de schaduwzijde van leiderschap. Volgens Tourish is de meest primaire taak van een leider om een helder en consistent beeld van de realiteit te hebben en vervolgens de mensen in de organisatie te helpen om focus op de realiteit te houden. Essentieel daarbij is dat de leider zijn eigen feedback moet organiseren. En hoe doe je dat dan?

Uit eigen ervaring weet ik dat het op een leiderschapsplek best lekker is als je teamleden het met je eens zijn. Dat is wat wij als mensen toch eigenlijk de hele dag doen? Bevestiging zoeken dat we het goed doen, dat we okay zijn in de ogen van de ander. Het om je heen organiseren van meelopers en ja-knikkers is de snelste weg naar geluk, toch? Dat jij je de hele dag mag wentelen in het applaus van je team, zodat je keer op keer wordt bevestigd in je eigen gelijk. Uit onderzoek blijkt volgens Tourish ook nog eens dat als de macht van de leider toeneemt, het zelfvertrouwen sterk toeneemt en dat leiders steeds minder bereid zijn om advies te aanvaarden, minder vaak beslissingen onderbouwen met bewijs en moeilijker kritiek kunnen accepteren.

Ik zeg het nu wat gekscherend, maar in een groot aantal organisaties is dit wat er gebeurd. De applausmachine draait overuren en tegenstanders worden uitgeschakeld. Met als gevolg dat de leider het zicht op de realiteit volledig kwijtraakt. Laatst las ik ergens de quote: ‘Weerstand is niet meer dan een andere mening.’ Het is te gemakkelijk om een andere mening weg te zetten als ‘afwijkend’ of nog erger, als ‘weerstand’. Tourish vertelt dat leiders de communicatie in en met de organisatie steeds verder beperken, omdat ze geloven dat a. mensen met een afwijkende mening het niet snappen, b. dat het nodig is om ze het zwijgen op te leggen en c. dat afwijkende meningen gevaarlijk zijn. Dit wordt volgens Tourish versterkt door de ‘ingratiation theory’: wij mensen hebben de neiging om autoriteit te gehoorzamen en om ons te conformeren. Als medewerker in een onderneming voegen wij ons razendsnel naar het groepsgeweten van de organisatie. Mensen zijn irrationele wezens, die gedreven en gekenmerkt worden door passie, vooroordelen en ‘direct reaction’. We willen bij een groep horen. Daar is het veilig. Daarbij denken medewerkers ook nog eens dat het senior management het ongetwijfeld beter snapt. Jonge studenten geloven volgens Tourish dat expertise en kennis is geconcentreerd in de top van de organisatie.

Het grote gevaar is dat als leiders het zicht op de realiteit verliezen, ze daardoor een onbetrouwbaar kompas worden voor de organisatie. Bij organisaties waar dit is gebeurd, zien we dat informatie wordt achterhouden, negatieve financiële resultaten worden verdoezeld en dat fouten glashard worden ontkend. Er worden dan uitspraken gedaan als ‘er zijn fouten gemaakt, maar niet door mij’. Leiders horen alleen nog het advies dat ze willen horen of ze geloven simpelweg niet dat er iets fout gaat.

De remedie volgens Tourish is dat leiders diep door de hiërarchie van de organisatie heen moeten snijden, dat ze manieren moeten ontwikkelen om stevige en ongefilterde inzichten te krijgen over hoe medewerkers hun werk ervaren en beleven. En deze focus op de ‘employee experience’, de ervaringen van medewerkers, zet de leider weer terug op het pad naar de realiteit. Tourish zegt hierover: ‘In order to keep focus on reality you need to embrace noisy complainers, nosy troublemakers, self-aware error makery and disruptive questioners.’

Kortom, sloop de applausmachine, organiseer en omarm het tegengeluid in je organisatie. Verzamel mensen om je heen die jou op koers houden en zorg dat je weet wat er speelt bij je teamleden, medewerkers en klanten. En de verantwoordelijkheid om je eigen feedback te organiseren, ligt bij jou en bij jou alleen.

 

Healthy Company Consultants traint en coacht leiders in organisaties in het nemen van hun eigen verantwoordelijkheid in het omgaan met en het organiseren van feedback in organisaties.

 

Auteur: Johan de Jong

 

 

 

Deze blog heb ik eerder op 7 april 2016 gepubliceerd op LinkedIn.